W ostatnim czasie obserwujemy znaczną radykalizację dyskusji na temat społecznej roli produkcji zwierzęcej. Nie rozpatruje się wszystkich argumentów na gruncie naukowym, tylko przenosi się tę dyskusję do kanałów komunikacji społecznej, gdzie wykorzystywane są wybiórcze argumenty i powtarzane są stereotypy. Produkcja zwierzęca przedstawiana jest jako jednoznaczne zła, niepotrzebna, wpływająca negatywnie na klimat, zużywająca ogromne ilości wody oraz przyczyniająca się do zanieczyszczenia środowiska. Dodatkowo powszechnie prezentowana jest teza o bardzo złych warunkach utrzymywania zwierząt hodowlanych, wszechobecnym stresie i wynikających z tego chorobach. Wszystkie gospodarstwa z produkcją zwierzęcą „wrzucane są do jednego worka” i traktowane są tak samo. Naszym zdaniem prawda wygląda zupełnie inaczej i dlatego przygotowaliśmy garść informacji, które będą pokazywały argumenty i odczarowywały wiele mitów znajdujących się w powszechnym obiegu. Zapraszamy do lektury!
Ile wody zużywa się do produkcji wołowiny?
Jednym z najpopularniejszych mitów, który jest podnoszony w kontekście produkcji wołowiny jest jej „wodochłonność” czyli ilość wody potrzebnej do wytworzenia jednego kilograma mięsa wołowego. W przypadku wołowiny często można spotkać się z fałszywą informację, że jest to 15 tys. litrów na kilogram. Dyskusje w zakresie wykorzystania wody należy rozpocząć od przypomnienia często pomijanego podziału wody pitnej na wodę niebieską i wodę zieloną. Woda zielona to tzw. deszczówka, a woda niebieska to woda z rzek, jezior i zbiorników wodnych (ta woda jest wykorzystywana do zaopatrywania miast w wodę pitną). Jaką wodę wykorzystuje się w hodowli krów? 94% to woda zielona a tylko 3% niebieska. Faktyczne zużycie wynosi więc ok. 500 litrów wody na 1 kilogram wołowiny.
Jakie emisje powoduje hodowla bydła?
Wysoka szkodliwość produkcji zwierzęcej wobec środowiska to kolejny popularny mit. Tymczasem bydło hodowlane odpowiada za 7,2 % emisji CO2 w UE, podczas, gdy średnia wartość na świecie to 14,5 %. Dane te jasno pokazują, że zrównoważona produkcja zwierzęca w UE jest mniej emisyjna niż średnia światowa. Ograniczenie hodowli bydła w Unii Europejskiej to jej potencjalne zwiększanie w krajach trzecich i przenoszenie emisji do krajów, gdzie nie obowiązują restrykcyjne unijne przepisy środowiskowe i dobrostanowe. Trzeba także pamiętać, że hodowcy bydła w UE są pionierami we wprowadzaniu w życie innowacyjnych technik hodowlanych, których celem jest wzrost efektywności produkcji i zmniejszenie emisji szkodliwych dla atmosfery gazów.
Czy wypas bydła ogranicza możliwości uprawy roślin?
Powszechnym mitem jest twierdzenie, że hodowla zwierząt zabiera cenną ziemię, która mogłaby być przeznaczona pod uprawy przeznaczone do bezpośredniego spożycia przez ludzi. Tymczasem wypas bydła i produkcja roślinna nie są konkurencyjnymi formami użytkowania ziemi. Tereny, na których odbywa się wypas bydła, często mają ubogą jakość gleby i nie nadają się do uprawy roślin. Wiele pastwisk znajduje się na obszarach suchych lub półsuchych, gdzie brakuje wystarczającej ilości wody niezbędnej do irygacji upraw rolnych. Bydło może przetrwać na tych terenach, ponieważ jest w stanie spożywać paszę o niższej zawartości wody. Z kolei tereny górzyste lub o znacznych nachyleniach często są niemożliwe do zaorania i uprawy, ale mogą być użyteczne jako pastwiska dla bydła, które jest w stanie poruszać się po nierównym terenie.
Polscy hodowcy liderami w UE.
W Unii Europejskiej liderami w zakresie zapewniania zwierzętom warunków lepszych niż minimalny standard jest Polska. Poprzez wprowadzenie praktyk hodowlanych, które wykraczają poza odpowiednie obowiązkowe normy, zwierzętom zapewnia się możliwość realizowania potrzeb behawioralnych, a tym samym ich lepsze samopoczucie i zdrowie. Pozwala to również zapobiegać agresji między zwierzętami oraz wzajemnemu okaleczaniu się. W 2022 r. blisko 50 tysięcy gospodarstw rolnych utrzymujących bydło skorzystało z rekompensat w kwocie 362 mln zł w ramach programu Dobrostan+. Z kolei w Planie Strategicznym 2023-2027 Polska przeznaczyła na dobrostan zwierząt ponad 1,4 mld euro.
Jak polscy hodowcy poprawią dobrostan zwierząt?
Wsparcie będzie udzielane rolnikom na realizację inwestycji w zakresie dobrostanu zwierząt, które wykraczają ponad odpowiednie minimalne normy wynikające z powszechnie obowiązującego prawa oraz powszechnie stosowanych praktyk.
Polscy rolnicy w ramach poprawy dobrostanu bydła będą:
- zwiększać powierzchnie bytową zwierząt o 20 lub 50 %,
- zapewniać dostęp do pastwiska przez minimum 4 miesiące w roku,
- zapewniać całoroczny dostęp do wybiegu.
Dzięki tym inwestycjom zwierzęta będą miały zapewniony:
- dostęp do środowiska zewnętrznego poprzez możliwość korzystania z
- wybiegów czy pastwiska,
- odpowiedni mikroklimat w budynkach inwentarskich poprawiający ich
- zdrowotność i eliminujący stres termiczny.
Poprawa dobrostanu zwierząt wpłynie korzystnie na wyniki produkcji i jakość produktów pozyskiwanych od tych zwierząt, a tym samym na zdrowie ludzi. Takie inwestycje przyczynią się również do ochrony środowiska i klimatu.
Czym jest Polska Platforma Zrównoważonej Wołowiny (PPZW)?
Platforma to porozumienie organizacji i podmiotów skupiające się na zrównoważonym rozwoju europejskiej wołowiny od pola do stołu. PPZW jednoczy i koordynuje programy zrównoważonego rozwoju wokół wspólnego programu, aby zapewnić wymierny i pozytywny wpływ w łańcuchu wartości wołowiny. Działamy zgodnie z zasadami Europejskiego Okrągłego Stołu na rzecz Zrównoważonej Wołowiny (ERSB) i innych ważnych organizacji międzynarodowych. Wierzymy, że możemy osiągnąć stan, w którym wszystkie aspekty łańcucha wartości wołowiny będą przyjazne dla środowiska, odpowiedzialne społecznie i opłacalne ekonomicznie. Naszym celem jest:
- wskaźniki śmiertelności poniżej 1,5% (w przypadku systemów wykazujących
- wskaźniki śmiertelności powyżej tego celu należy osiągnąć redukcję o 20% rok do roku).
- chów wszystkich zwierząt bez uwięzi (dla zwierząt utrzymywanych w budynkach) dostępny od 2030 roku.
- podawanie środków przeciwbólowych (znieczulających) wszystkim zwierzętom, w przypadku wszystkich zabiegów chirurgicznych oraz wszystkich
- form kastracji, usuwania rogów i zawiązków rogów.
- zmniejszenie liczby poważnych wypadków w gospodarstwach oraz
- zmniejszenie liczby wypadków śmiertelnych, przy ogólnym celu zredukowania ich do zera.
- ograniczenie stosowania antybiotyków poniżej 10mg/PCU oraz zmniejszenie o 50% wykorzystania antybiotyków o krytycznym znaczeniu i najwyższej
- priorytetowości (HP-CIAs).
- poprawa genetyki bydła.
Zrównoważona gospodarka rolna – rola sektora wołowego.
Tematem bardzo często podnoszonym w dyskusji nad rozwojem sektora produkcji wołowiny jest jego wpływ na bioróżnorodność, środowisko, klimat. Nagminnie powtarzane i publikowane informacje odnoszące się do procesów takich jak zmiana sposobu użytkowania gruntów, emisja gazów cieplarnianych, zwiększony wzrost zapotrzebowania na wodę, zanieczyszczenie środowiska i utrata różnorodności biologicznej. Wszystkie te komentarze stawiają hodowlę zwierząt w złym świetle. Jednakże, jak zaznaczają niektórzy, problem leży nie tyle w samych zwierzętach, co raczej w sposobie w jaki są one włączone do systemów produkcji żywności i w jaki sposób zarządza się produkcją.
Powyższe informacje to przedstawienie wyłącznie jednostronnego podejścia. Z drugiej strony zgodnie z podejściem Banku Światowego : „Sektor zwierząt gospodarskich jest filarem światowego systemu żywnościowego i przyczynia się do ograniczenia ubóstwa, bezpieczeństwa żywnościowego i rozwoju rolnictwa. Według FAO zwierzęta gospodarskie odpowiadają za 40 % światowej wartości produkcji rolnej i wspierają źródła utrzymania oraz bezpieczeństwo żywnościowe i żywieniowe prawie 1,3 mld ludzi. Jednocześnie istnieją szerokie możliwości poprawy praktyk w sektorze zwierząt gospodarskich, tak aby były one bardziej zrównoważone, sprawiedliwe i stanowiły mniejsze zagrożenie dla zdrowia zwierząt i ludzi.”