Odpowiedzi trzeba szukać w badaniach sprzed wieków. I sięgnąć do rozprawy Karola Linneusza „Pan Svecicus” sprzed 275 lat. Zebrał on różne gatunki roślin, którymi karmiono konie, krowy, świnie, owce i kozy. Wyniki starannie zestawiono, ale nie analizowano ich aż do teraz, 275 lat później, kiedy zostały opublikowane przez Linnean Society w Londynie*.
„Być może był to pierwszy eksperyment w dziedzinie, która dopiero później, pod koniec XIX wieku, stała się przedmiotem ekologii. Według dzisiejszych standardów był to ogromny eksperyment z udziałem imponującej liczby roślin” – zauważa Håkan Rydin, profesor ekologii roślin na Uniwersytecie w Uppsali i jeden z badaczy, którzy przeprowadzili analizę.
Interpretacja badań z 1749 roku
Praca Linneusza, „Pan Svecicus”, opisuje 2325 eksperymentów z udziałem 643 różnych gatunków roślin. Została opublikowana w 1749 r. Wcześniej przyrodnik i jego uczniowie podróżowali po Szwecji, zbierając informacje od rolników na temat najlepszych pastwisk dla ich zwierząt. Chociaż rozprawa została przetłumaczona na język niemiecki i angielski i była znana współczesnym botanikom w Europie, jej wyniki nigdy nie zostały zinterpretowane. Zabrał się zatem za to Håkan Rydin, profesor ekologii roślin na Uniwersytecie w Uppsali i współpracując z innymi badaczami, zebrał i przeanalizował dane.
Apetyt na różnorodność
Wyniki pokazują, że świnie były najbardziej wybredne, zjadając tylko 1/3 z 204 gatunków roślin testowanych u wszystkich zwierząt. Następnie były to konie- zjadały ponad połowę (59%), krowy 66%, owce już 82%, a największy apetyt na różnorodne smaki miały kozy, które żywiły się ponad 80 procentami badanych roślin (85%). Zwierzęta generalnie preferowały rośliny strączkowe i trawy. Krowy i konie były również bardziej skłonne unikać toksycznych gatunków roślin. Wszystkie zwierzęta wykazywały preferencje co do gatunków, które są obecnie uważane za odżywcze.
Źródło: Uniwersytet w Uppsali
„Świnie były prawdopodobnie najbardziej wybredne, jeśli chodzi o jedzenie, ponieważ są wszystkożerne i nie jedzą wyłącznie roślin. Co nieco zaskakujące, zwierzęta nie były zbyt dobre w unikaniu trujących roślin. Krowy i konie były pod tym względem najlepsze” – wyjaśnia profesor Rydin.
Praca zawiera numery i odniesienia do „Flora Svecica”, listy szwedzkiej flory Linneusza. Według badaczy był to jeden z pierwszych przypadków, kiedy naukowiec użył obecnie powszechnej konwencji nazewnictwa, co pozwoliło im również zidentyfikować gatunki biorące udział w eksperymentach.
„Absolutnie fascynujące jest, że wszystkie dane są udokumentowane. Gdyby zrobiono to w czasach bardziej współczesnych, naukowcy prawdopodobnie nie zachowaliby surowych danych” – dodaje Rydin.
Jednym z celów publikacji w „Biological Journal of the Linnean Society” jest udostępnienie danych Linneusza w nowoczesnej formie, aby zachęcić naukowców zajmujących się botaniką i historią nauki do dalszych badań nad tymi danymi.
Motywacja stojąca za „Pan Svecicus” była bardzo praktyczna: w jaki sposób można ulepszyć praktyki rolnicze poprzez dobór nasion na siano i jak można by ocenić jakość pastwisk? Jednak została przyćmiona przez testowanie ogromnej gamy roślin poza jakimkolwiek użytecznym zastosowaniem.
Żródła:
Bengt Å Carlsson, Camilla Björkman, Håkan Rydin, Czy krowy są bardziej wybredne niż kozy? Innowacyjny eksperyment Linnaeusa z karmieniem na dużą skalę, Biological Journal of the Linnean Society, tom 143, numer 1, wrzesień 2024, blae084, https://doi.org/10.1093/biolinnean/blae084
https://www.uu.se/en/press/press-releases/2024/2024-09-19-are-cows-pickier-than-goats